| miód z kwiatów mniszka lekarskiego | syrop z kwiatu dzikiego bzu | musujący napój z kwiatu dzikiego bzu |

|
napój wielokwiatowy | miętowy napój orzeźwiający | konfitura z surowych płatków róż | syrop ślazowy czysty |

| syrop ślazowy smakowy | koncentrat lipowy | olej nagietkowy | olej dziurawcowy | oleje zielarskie różne |

|
olej selerowy | mieszanka liści malin i jeżyn – herbata „zimowa” | babka lancetowata – syrop wykrztuśny |

|
owoce orzecha jako konfitura | owoc borówki czarnej – surowy sok | owoce miękkie – susz | maliny – sok |

|
maliny – konfitura | porzeczka czarna – sok | porzeczka czarna – syrop | kwiat dziewanny - syrop |




Miód z kwiatów mniszka lekarskiego 
Pora wyrobu – pełnia kwitnienia, maj
200 szt główek kwiatowych mniszka (mleczu), 0,5 l wody, 0,5 kg cukru, sok z cytryny lub kwasek cytrynowy
Kwiaty zbierać w suche, słoneczne dni, obrywając same główki, bez pędów. Oczyścić, układając płatkami w dół na białym podkładzie (np. papierze). Po ok. 15 – 20 minutach wsypać do czystego garnka, zalać wodą, doprowadzić do wrzenia. Odstawić na 12 godzin. Po tym czasie odcedzić przez płótno, wyciskając starannie. Przesącz gotować na małym ogniu z cukrem do konsystencji syropu „nitki” (kropla spływająca z łyżki ciągnie za sobą niteczkę syropu). Pod koniec gotowania dodać cytrynę lub kwasek. Uwaga! Przy dużej gęstości może kipieć. Gorący syrop zlewać do wyparzonych słoików, mocno zakręcić.

Syrop z kwiatu dzikiego bzu
Pora wyrobu – pełnia kwitnienia, czerwiec, lipiec
30 szt baldachów kwiatu bzu, 1 opakowanie kwasku cytrynowego lub sok z 1 – 1,5 cytryny, 1,5 - 2 kg cukru, 1 l wody
Kwiaty zbierać w pełni rozwinięte, w suche, słoneczne dni. Włożyć do kamiennego lub emaliowanego garnka, zalać zimną, przegotowaną wodą, dodać kwas. Przykryte odstawić na 2 doby. Ważne! Nie przeciągać czasu moczenia kwiatów – szybko ulegają zepsuciu. Po 48 godzinach zlać, odcisnąć przez płótno. Stopniowo wsypywać cukier, ile się rozpuści (bez osadu na dnie). Dla usprawnienia rozpuszczania cukru miksować lub podgrzać, ale nie więcej niż do ok. 50 minut. Zlać do sterylnych naczyń, najlepiej szklanych. Przechowywać w chłodzie.

Musujący napój z kwiatu dzikiego bzu
Pora wyrobu – pełnia kwitnienia, czerwic, lipiec
12 – 15 szt baldachów kwiatu bzu, 50 – 70 dkg cukru, skórka i sok z 1 cytryny, 2 łyżki octu winnego, 4,5 l wody
Kwiaty zbierać w pełni rozkwitu, w suche, słoneczne dni. Ułożyć w naczyniu o poj. min. 5 l. Wodę zagotować, dodać skórkę i sok z cytryny, ocet, rozpuścić cukier (ilość – wg upodobań). Dobrze ciepłą mieszaniną zalać kwiaty, odstawić na 24 godziny. Po tym czasie zlać, przecisnąć przez płótno, rozlać do sterylnych, szczelnie zamykanych naczyń. Przechowywać w chłodnym, ciemnym pomieszczeniu. Pełną jakość osiąga po 10 – 14 dniach.

Napój wielokwiatowy
Pora wyrobu – cały sezon kwitnienia roślin zielarskich
0,5 – 0,75 l płatków, koszyczków lub kiści kwiatów (kompozycje po 3 gatunki), 60 – 70 dkg cukru, sok i skórka z 1 cytryny, 2 łyżki octu winnego, 4,5 l wody
Metoda wyrobu jak napoju z kwiatu bzu. Do produkcji takich napojów nadają się kwiaty o dużej zawartości olejków eterycznych lub barwników, pachnące, a także takie, które wykorzystuje się jako surowiec zielarski. Najlepiej łączyć gatunki uzupełniając ich właściwości, np. kwiaty koniczyny białej, kwiat akacji, płatki wczesnej dzikiej róży.

Miętowy napój orzeźwiający
Pora wyrobu – lipiec – wrzesień
Ok. 1 l liści mięty dzikiej i pieprzowej, reszta składników j/w
Napój sporządza się podobnie jak powyższe, ale liście mięty należy zaparzyć połową wody; resztę wody z dodatkami dolać po 10 – 12 godz.

Konfitura z surowych płatków róż
Pora wyrobu – czas pełni kwitnienia – czerwiec - wrzesień
1 l płatków róż, najlepiej cukrowej stulistnej, ok.30 dkg cukru, kilka kropli soku z cytryny lub odrobina wody
Świeżo zebrane płatki wsypać do donicy, skropić sokiem lub wodą, nakryć. Po ok.1 godzinie (lub dłużej – płatki powinny być wyraźnie wilgotne) ucierać, dosypując cukier. Dobrze utarta konfitura nie może być włóknista, zbrylona ani zbyt rzadka. Dla poprawy gęstości dosypać odrobinę cukru. Ucierania trwa ok.1 godz, czasem nieco dłużej.

Syrop ślazowy czysty
Pora wyrobu – maj do sierpnia
0k.1 l liści i kwiatów prawoślazu w stosunku 1 : 3, szczypta kwasku cytrynowego, 1 l wody, 50 – 60 dkg cukru
Zioła zbierane w słoneczny dzień rozdzielić. Liście spłukać krótko, jeśli są duże, rozdrobnić (najlepiej porozrywać). Ważne! Liście powinny być dobrze wybarwione, bez plam i śladów po pasożytach. Wraz z kwiatami włożyć do garnka, zalać wodą, doprowadzić do wrzenia. Odstawić na minimum 24 - 36 godzin, po około dwunastu godzinach podgrzewając raz jeszcze. Odcedzić, odcisnąć przez płótno. Przesącz powinien mieć lepką, śluzowatą konsystencję. Ustawić na małym ogniu, wsypać połowę cukru, gotować powoli. Po 2 godzinach dosypać resztę cukru, starannie wymieszać. Uzyskany syrop powinien zlewać się z łyżki „opornie”. Kwasek wsypać tylko w przypadku, gdy syrop ma być przechowywany dłużej. Przelać do sterylnych, małych (100 ml), najlepiej ciemnych pojemników. Gorący zakręcać.

Syrop ślazowy smakowy
Pora wyrobu – maj do sierpnia
Surowiec i proporcje jak w syropie ślazowym, z pominięciem kwasku. Jako dodatek smakowy można zastosować napar z anyżu, kwiat lipy, liście mięty pieprzowej i inne.
Wyrób syropu jak ślazowego – w trakcie gotowania uzupełnić dodatkiem, np.:
  • naparem z 2 łyżek nasion anyżu, zagotowanych i wyparzonych przez 15 – 20 minut w 0,5 litrze wody
  • świeżymi kwiatami lipy ( z przylistkami) 20 – 30 szt
  • sporą gałązką najlepiej kwitnącej mięty, rumianku itp.
  • płatamki (bez koszyczków kwiatowych) nagietka; 10 – 15 kwiatów
Inne dodatki i kompozycje – wg upodobań, smaku ale i potrzeb zdrowotnych. Syrop nadaje się do przechowywania przez kilka miesięcy w chłodnym, ciemnym miejscu.

Koncentrat lipowy
Pora wyrobu – przełom czerwca i lipca
Ok. 1 l kwiatu lipy wraz z przylistkami, 1 kg cukru, odrobina kwasku cytrynowego, 2 – 2,5 l wody
W pełni kwitnienia lipy kwiaty ułożyć w słoju, zalać wrzątkiem tak, aby woda przykryła rośliny. Pozostawić na 4 – 5 godz. Zlać macerat, kwiaty znów zalać wrzątkiem. W sumie powinna to być cała porcja wody. Drugie macerowanie – ok. 3 – 4 godz. Można zostawić na całą noc. Przecedzić, odcisnąć, połączyć oba płyny, rozgrzewać, dosypując cukier, ile przyjmie. Raczej nie gotować. Zlać do niewielkich pojemników.

Olej nagietkowy
Pora wyrobu – lipiec – wrzesień
2 garście(ok. 0,5 l) świeżych kwiatów (całe koszyczki), 1/4 l oleju roślinnego, najlepiej rzepakowego
Kwiaty wsypać do niewielkiego garnuszka, zalać olejem tak, aby były przykryte. Ustawić na parze lub w łaźni wodnej przez 1,5 – 2 godziny, proces powtarzać 2 –3 dni z rzędu. Płatki staną się kruche, przejrzyste, olej żółtopomarańczowy. Odcisnąć kwiaty, na ciepło połączyć z pozostałym olejem, zlać do małych butelek, najlepiej ciemnych. Przechowywać w chłodzie. Do użytku zewnętrznego. Może być bazą dla maści nagietkowej.

Olej dziurawcowy
Pora wyrobu – lipiec, sierpień
25 g świeżych kwiatów, 100 ml oleju roślinnego, najlepiej rzepakowego, 1 łyżeczka spirytusu lub mocnej wódki (nalewki)
Kwiaty wsypane do niewielkiego garnuszka zwilżyć alkoholem. Po pół godzinie zalać olejem. W kąpieli wodnej lub na parze przyrządzać jak olej nagietkowy. Dobry gotowy olej powinien stać się silnie czerwony. Odciśnięty przez szmatkę, przechowywać w ciemnych naczyniach, w chłodzie. Olej ten ma bardzo wysoką koncentrację związków czynnych. Do użytku zewnętrznego.

Oleje zielarskie różne
Pora wyrobu – całe wiosna i lato
Oprócz olejów kwiatowych, silnie skoncentrowanych i nadających się do stosowania zewnętrznego, możemy przyrządzić całą gamę olejów zielarskich – smakowych. Ich receptury są zasadniczo takie same. Inne natomiast właściwości – zależne od użytych ziół – i, oczywiście, smak. Podam przepis na jeden z nich oraz propozycje roślin, nadających się do podobnego zastosowania.

Olej selerowy
1 – 2 gałązki selera z liśćmi, 1 l oleju jadalnego, szczypta soli; do dekoracji – 1 łodyżka na butelkę
Łodygi selera lekko posolić, zostawić na 1 – 2 godz. Następnie zalać ¼ l gorącego oleju, ogrzewać na parze lub w kąpieli wodnej przez godzinę, czynność powtórzyć przez 3 dni. Olej odcedzić, na gorąco połączyć z pozostałą porcją, mocno wstrząsnąć (dla dobrego wymieszania). Do butelek włożyć po 1 łodyżce świeżego, czystego, osuszonego ziela, zalać gotowym olejem, zakorkować. Przechowywać w miejscu zaciemnionym, używać do sałatek, potraw warzywnych itp.
Podobnie można przyrządzić oleje spożywcze z wielu wartościowych ziół: lubczyku, kopru, szałwi, rozmarynu, ruty.

Mieszanka liści malin i jeżyn – herbata „zimowa”
Pora wyrobu – od maja do sierpnia
Liście malin i jeżyny fałdowanej w proporcji 1 : 1; ważne, by były młode, zdrowe i czyste, pozbawione np. śladów szkodników
Zebrane w pogodne dni liście lekko zgnieść. Ułożyć warstwami na czystym płótnie, skrapiając każdą warstwę wodą. Zawinąć starannie, pozostawić w ciepłym miejscu na 2 – 3 dni. Po rozwinięciu powinny być wewnątrz lekko wilgotne i wydzielać różany zapach. Na tym etapie liście rozłożyć cienką warstwą, wysuszyć dokładnie, pokruszone wsypać do szczelnego pudełka. Zapach zniknie po wysuszeniu, pojawi się w trakcie parzenia herbatki. Wspaniała, aromatyczna i witaminizująca herbata, szczególnie na pory chłodu (rozgrzewa!).

Babka lancetowata – syrop wykrztuśny
Pora wyrobu – od maja do września
Liście babki lancetowatej, woda, cukier – w identycznych proporcjach wagowych (np. 100 g liści, 100 g cukru, 100 ml wody)
Świeże, czyste liście bez plam i przebarwień opłukać, pokroić na kawałki, dodać zimnej, przegotowanej wody. Zmiksować lub zemleć przez maszynkę. Przecedzić i odcisnąć przez gęste płótno, jeszcze przesączyć – np. przez watę. Do soku dodać cukier, zagotować krótko. Zlać do małych buteleczek. Przechowywać w chłodzie.

Owoce orzecha jako konfitura
Pora wyrobu – lipiec
0,3 kg zielonych, jeszcze miękkich owoców orzecha włoskiego, 0,5 l wody, 50 dkg cukru
Owoce umyć, osuszyć, pokroić w plasterki. Zasypać 1/3 ilości cukru, pozostawić na 5 – 8 godz. Z wody i reszty cukru ugotować syrop, na wrzący wsypać owoce wraz w wytworzonym sokiem. Trzymać na małym ogniu ok. pół godziny, odstawić. Podobnie postąpić jeszcze dwu – trzykrotnie, w kolejne dni. Wodę uzupełniać na tyle, by cukier nie osadzał się na ściankach naczynia. Uwaga! Sok z młodych orzechów jest trwałym barwnikiem, naczynie po nim będzie pociemniałe. Takie przebarwienie bardzo trudno usunąć!
Gorącą konfiturę przełożyć do małych słoiczków, zakręcić, szybko ostudzić.

Owoc borówki czarnej – surowy sok
Pora wyrobu – czerwiec, lipiec
Dojrzałe owoce czarnej jagody
Owoce leśne zawierają ogromną ilość wartościowych składników, ponieważ zaś czas ich zbioru jest stosunkowo krótki, warto przygotować je do przechowania przez cały rok. Z czarnej jagody można wyrabiać przetwory (konfitury, dżemy, soki słodkie), ale jej najbardziej zbliżoną do naturalnej postać zachowamy w bardzo prosty sposób. Owoce, najlepiej świeżo zebrane, przebrać, odrzucić niedojrzałe, wybrać listki i inne zanieczyszczenia, opłukać na sitach. Przygotować niewielkie, bardzo starannie wyjałowione naczynia. Surowe owoce nasypać do ¾ wysokości, zakręcić (zakorkować), wstawić do kąpieli wodnej. Ogrzewać powoli do temp. 70 – 80’; owoce powinny puścić sok i pozostać w całości. Powoli ostudzić. W taki sam sposób można konserwować owoce poziomek, jeżyn, żurawiny, aronii, czarnego bzu, a także wiśnie, czereśnie, porzeczki.
Takie soki są świetnymi barwnikami spożywczymi.

Owoce miękkie – susz
Pora wyrobu – czerwiec – wrzesień
Miękkie owoce leśne w postaci suszu stanowią cenny materiał zielarski. Ich właściwości po wysuszeniu często ulegają spotęgowaniu. Warunkiem jest wysoka jakość suszu.
Owoce suszy się w podwyższonej temperaturze, do 50 – 60 minut. Muszą być całkowicie zdrowe, jędrne i w pełni dojrzałe. Układać cienką warstwą na blasze lub sitach, suszyć w ogrzewanej suszarni, piekarniku lub na stygnącej blasze. Uważać, by się nie przypaliły. Dobrze wysuszone stają się zupełnie twarde, zachowując kolor i aromat. Przechowywać w zamkniętych pudełkach.

Maliny – sok
Pora wyrobu – czerwiec, lipiec
Dojrzałe maliny leśne lub z czystych upraw, cukier
Owoce świeżo zebrane, najlepiej w suche dni, przebrać starannie, lekko spłukać. Wsypywać do wyparzonych słojów, przesypując cukrem. Średnio na 1 l owoców zużywa się ok. 60 dkg cukru. Pozostawić w świetle, można na słońcu, aż puszczą sok, a cukier się w nim rozpuści. Sok zlewać przez czyste sito do niewielkich butelek lub słoiczków. Pozostałe owoce można wykorzystać – na wino, dżem, galaretkę, można połączyć z innymi owocami.

Maliny – konfitura
Pora wyrobu – czerwiec, lipiec
1 l malin, ¾ kg cukru, ¾ l wody
Na konfitury owoce muszą być dojrzałe, jędrne, nie rozmiękłe. Najlepiej świeżo zebrane. W płaskim rondelku zagotować syrop z wody i cukru. Na wrzący wrzucić owoce. Nie mieszać! Potrząsać garnkiem kilkakrotnie, utrzymując na małym ogniu ok. 1 godz. Odstawić. Czynność powtórzyć jeszcze 2 – 3 razy, w kolejnych dniach. Jeśli zbyt wiele wody wyparuje, uzupełnić do początkowej objętości. Przekładać bardzo delikatnie do małych słoiczków, powierzchnię polać kilkoma kroplami spirytusu, zapalić, zaraz zakręcić. Nie wymagają już wówczas pasteryzowania.

Porzeczka czarna – sok
Pora wyrobu – lipiec
Owoce porzeczki, cukier
Do wyrobu soku z owoców porzeczki najlepiej wykorzystać sokownik. Z braku takowego sok przyrządzić na parze, wstawiając garnek z owocami do większego z wodą, ogrzewać powoli, przerywając kilkakrotnie. Przed rozpoczęciem ogrzewania owoce, obrane z szypułek i opłukane, posypać cukrem tak, by je lekko przykrył. Nie mieszać! Zebrany sok scedzić przez płótno, zlać do wyparzonych słoików lub butelek. Identycznie, tylko z nieco większą ilością cukru, przyrządza się sok z porzeczki czerwonej i agrestu.
Soki z porzeczek, oprócz walorów smakowych i leczniczych, stanowią doskonałe barwniki spożywcze.

Porzeczka czarna – syrop
Pora wyrobu - lipiec
30 listków, 1 l owoców porzeczki, ¼ l wody, 0,5 kg cukru
Syrop z owoców i liści czarnej porzeczki jest dość mało znanym, a doskonałym – i tanim – sposobem na zabezpieczenie organizmu przed brakami witaminowymi i mineralnymi, szczególnie na przednówku. Świetnie też uzupełnia diety oczyszczające.
Liście, niewielkie, soczystozielone, bez plam, przebarwień i śladów szkodników, zalać wrzątkiem, zagotować. Odstawić na 4 – 5 godz. W tym czasie przygotować sok z owoców, wykorzystując połowę cukru. Liście odcedzić, wycisnąć, przesącz gotować z resztą cukru na małym ogniu około pół godz. Połączyć z sokiem, ogrzać do zawrzenia. Zlewać do niewielkich, szczelnych i sterylnych naczyń.

Kwiat dziewanny – syrop
Pora wyrobu – lipiec, sierpień
0,5 l kwiatów dziewanny, 1 l wody, 70 dkg cukru, kwasek cytrynowy lub sok z cytryny
Kwiaty dziewanny zbiera się rano – w pełnym słońcu szybko zamykają się i wysychają. Zebrane kwiaty rozsypać na białym podłożu na 15 – 20 minut, wsypać do garnka, zalać zimną wodą i bardzo powoli doprowadzać do wrzenia. Odstawić pod przykryciem na 1 dobę. Odcedzić, mocno wycisnąć przez płótno. Gotować z dodatkiem cukru i ewentualnie odrobiny kwasu przez 1 – 2 godz, na małym ogniu. Zlać do małych pojemników. Gotowy wyrób powinien mieć piękny, intensywnie żółty kolor.

<<<