Miód
z kwiatów mniszka lekarskiego
Pora
wyrobu – pełnia kwitnienia, maj
200
szt główek kwiatowych mniszka (mleczu), 0,5 l wody, 0,5 kg
cukru, sok z cytryny lub kwasek cytrynowy
Kwiaty
zbierać w suche, słoneczne dni, obrywając same główki, bez
pędów. Oczyścić, układając płatkami w dół na
białym podkładzie (np. papierze). Po ok. 15 – 20 minutach wsypać
do czystego garnka, zalać wodą, doprowadzić do wrzenia. Odstawić
na 12 godzin. Po tym czasie odcedzić przez płótno,
wyciskając starannie. Przesącz gotować na małym ogniu z cukrem do
konsystencji syropu „nitki” (kropla spływająca z łyżki
ciągnie za sobą niteczkę syropu). Pod koniec gotowania dodać
cytrynę lub kwasek. Uwaga! Przy dużej gęstości może kipieć.
Gorący syrop zlewać do wyparzonych słoików, mocno zakręcić.
Syrop
z kwiatu dzikiego bzu
Pora
wyrobu – pełnia kwitnienia, czerwiec, lipiec
30
szt baldachów kwiatu bzu, 1 opakowanie kwasku cytrynowego lub
sok z 1 – 1,5 cytryny, 1,5 - 2 kg cukru, 1 l wody
Kwiaty
zbierać w pełni rozwinięte, w suche, słoneczne dni. Włożyć do
kamiennego lub emaliowanego garnka, zalać zimną, przegotowaną
wodą, dodać kwas. Przykryte odstawić na 2 doby. Ważne! Nie
przeciągać czasu moczenia kwiatów – szybko ulegają
zepsuciu. Po 48 godzinach zlać, odcisnąć przez płótno.
Stopniowo wsypywać cukier, ile się rozpuści (bez osadu na dnie).
Dla usprawnienia rozpuszczania cukru miksować lub podgrzać, ale nie
więcej niż do ok. 50 minut. Zlać do sterylnych naczyń, najlepiej
szklanych. Przechowywać w chłodzie.
Musujący
napój z kwiatu dzikiego bzu
Pora
wyrobu – pełnia kwitnienia, czerwic, lipiec
12
– 15 szt baldachów kwiatu bzu, 50 – 70 dkg cukru, skórka
i sok z 1 cytryny, 2 łyżki octu winnego, 4,5 l wody
Kwiaty
zbierać w pełni rozkwitu, w suche, słoneczne dni. Ułożyć w
naczyniu o poj. min. 5 l. Wodę zagotować, dodać skórkę i
sok z cytryny, ocet, rozpuścić cukier (ilość – wg upodobań).
Dobrze ciepłą mieszaniną zalać kwiaty, odstawić na 24 godziny.
Po tym czasie zlać, przecisnąć przez płótno, rozlać do
sterylnych, szczelnie zamykanych naczyń. Przechowywać w chłodnym,
ciemnym pomieszczeniu. Pełną jakość osiąga po 10 – 14 dniach.
Napój
wielokwiatowy
Pora
wyrobu – cały sezon kwitnienia roślin zielarskich
0,5
– 0,75 l płatków, koszyczków lub kiści kwiatów
(kompozycje po 3 gatunki), 60 – 70 dkg cukru, sok i skórka z
1 cytryny, 2 łyżki octu winnego, 4,5 l wody
Metoda
wyrobu jak napoju z kwiatu bzu. Do produkcji
takich napojów nadają się kwiaty o dużej zawartości
olejków eterycznych lub barwników, pachnące, a także
takie, które wykorzystuje się jako surowiec zielarski.
Najlepiej łączyć gatunki uzupełniając ich właściwości, np.
kwiaty koniczyny białej, kwiat akacji, płatki wczesnej dzikiej
róży.
Miętowy
napój orzeźwiający
Pora
wyrobu – lipiec – wrzesień
Ok.
1 l liści mięty dzikiej i pieprzowej, reszta składników j/w
Napój
sporządza się podobnie jak powyższe, ale liście mięty należy
zaparzyć połową wody; resztę wody z dodatkami dolać po 10 – 12
godz.
Konfitura
z surowych płatków róż
Pora
wyrobu – czas pełni kwitnienia – czerwiec - wrzesień
1
l płatków róż, najlepiej cukrowej stulistnej, ok.30
dkg cukru, kilka kropli soku z cytryny lub odrobina wody
Świeżo
zebrane płatki wsypać do donicy, skropić sokiem lub wodą, nakryć.
Po ok.1 godzinie (lub dłużej – płatki powinny być wyraźnie
wilgotne) ucierać, dosypując cukier. Dobrze utarta konfitura nie
może być włóknista, zbrylona ani zbyt rzadka. Dla poprawy
gęstości dosypać odrobinę cukru. Ucierania trwa ok.1 godz, czasem
nieco dłużej.
Syrop
ślazowy czysty
Pora
wyrobu – maj do sierpnia
0k.1
l liści i kwiatów prawoślazu w stosunku 1 : 3, szczypta
kwasku cytrynowego, 1 l wody, 50 – 60 dkg cukru
Zioła
zbierane w słoneczny dzień rozdzielić. Liście spłukać krótko,
jeśli są duże, rozdrobnić (najlepiej porozrywać). Ważne! Liście
powinny być dobrze wybarwione, bez plam i śladów po
pasożytach. Wraz z kwiatami włożyć do garnka, zalać wodą,
doprowadzić do wrzenia. Odstawić na minimum 24 - 36 godzin, po
około dwunastu godzinach podgrzewając raz jeszcze. Odcedzić,
odcisnąć przez płótno. Przesącz powinien mieć lepką,
śluzowatą konsystencję. Ustawić na małym ogniu, wsypać połowę
cukru, gotować powoli. Po 2 godzinach dosypać resztę cukru,
starannie wymieszać. Uzyskany syrop powinien zlewać się z łyżki
„opornie”. Kwasek wsypać tylko w przypadku, gdy syrop ma być
przechowywany dłużej. Przelać do sterylnych, małych (100 ml),
najlepiej ciemnych pojemników. Gorący zakręcać.
Syrop
ślazowy smakowy
Pora
wyrobu – maj do sierpnia
Surowiec
i proporcje jak w syropie ślazowym, z pominięciem kwasku. Jako
dodatek smakowy można zastosować napar z anyżu, kwiat lipy, liście
mięty pieprzowej i inne.
Wyrób
syropu jak ślazowego – w trakcie gotowania uzupełnić dodatkiem,
np.:
-
naparem
z 2 łyżek nasion anyżu, zagotowanych i wyparzonych przez 15 –
20 minut w 0,5 litrze wody
-
świeżymi
kwiatami lipy ( z przylistkami) 20 – 30 szt
-
sporą
gałązką najlepiej kwitnącej mięty, rumianku itp.
-
płatamki
(bez koszyczków kwiatowych) nagietka; 10 – 15 kwiatów
Inne
dodatki i kompozycje – wg upodobań, smaku ale i potrzeb
zdrowotnych. Syrop nadaje się do przechowywania przez kilka miesięcy
w chłodnym, ciemnym miejscu.
Koncentrat
lipowy
Pora
wyrobu – przełom czerwca i lipca
Ok.
1 l kwiatu lipy wraz z przylistkami, 1 kg cukru, odrobina kwasku
cytrynowego, 2 – 2,5 l wody
W
pełni kwitnienia lipy kwiaty ułożyć w słoju, zalać wrzątkiem
tak, aby woda przykryła rośliny. Pozostawić na 4 – 5 godz. Zlać
macerat, kwiaty znów zalać wrzątkiem. W sumie powinna to być
cała porcja wody. Drugie macerowanie – ok. 3 – 4 godz. Można
zostawić na całą noc. Przecedzić, odcisnąć, połączyć oba
płyny, rozgrzewać, dosypując cukier, ile przyjmie. Raczej nie
gotować. Zlać do niewielkich pojemników.
Olej
nagietkowy
Pora
wyrobu – lipiec – wrzesień
2
garście(ok. 0,5 l) świeżych kwiatów (całe koszyczki), 1/4
l oleju roślinnego, najlepiej rzepakowego
Kwiaty
wsypać do niewielkiego garnuszka, zalać olejem tak, aby były
przykryte. Ustawić na parze lub w łaźni wodnej przez 1,5 – 2
godziny, proces powtarzać 2 –3 dni z rzędu. Płatki staną się
kruche, przejrzyste, olej żółtopomarańczowy. Odcisnąć
kwiaty, na ciepło połączyć z pozostałym olejem, zlać do małych
butelek, najlepiej ciemnych. Przechowywać w chłodzie. Do
użytku zewnętrznego. Może być
bazą dla maści nagietkowej.
Olej
dziurawcowy
Pora
wyrobu – lipiec, sierpień
25
g świeżych kwiatów, 100 ml oleju roślinnego, najlepiej
rzepakowego, 1 łyżeczka spirytusu lub mocnej wódki (nalewki)
Kwiaty
wsypane do niewielkiego garnuszka zwilżyć alkoholem. Po pół
godzinie zalać olejem. W kąpieli wodnej lub na parze przyrządzać
jak olej nagietkowy. Dobry gotowy olej powinien stać się silnie
czerwony. Odciśnięty przez szmatkę, przechowywać w ciemnych
naczyniach, w chłodzie. Olej ten ma bardzo wysoką koncentrację
związków czynnych. Do użytku zewnętrznego.
Oleje
zielarskie różne
Pora
wyrobu – całe wiosna i lato
Oprócz
olejów kwiatowych, silnie skoncentrowanych i nadających się
do stosowania zewnętrznego, możemy przyrządzić całą gamę
olejów zielarskich – smakowych. Ich receptury są zasadniczo
takie same. Inne natomiast właściwości – zależne od użytych
ziół – i, oczywiście, smak. Podam przepis na jeden z nich
oraz propozycje roślin, nadających się do podobnego zastosowania.
Olej
selerowy
1
– 2 gałązki selera z liśćmi, 1 l oleju jadalnego, szczypta
soli; do dekoracji – 1 łodyżka na butelkę
Łodygi
selera lekko posolić, zostawić na 1 – 2 godz. Następnie zalać ¼
l gorącego oleju, ogrzewać na parze lub w kąpieli wodnej przez
godzinę, czynność powtórzyć przez 3 dni. Olej odcedzić,
na gorąco połączyć z pozostałą porcją, mocno wstrząsnąć
(dla dobrego wymieszania). Do butelek włożyć po 1 łodyżce
świeżego, czystego, osuszonego ziela, zalać gotowym olejem,
zakorkować. Przechowywać w miejscu zaciemnionym, używać do
sałatek, potraw warzywnych itp.
Podobnie
można przyrządzić oleje spożywcze z wielu wartościowych ziół:
lubczyku, kopru, szałwi, rozmarynu, ruty.
Mieszanka
liści malin i jeżyn – herbata „zimowa”
Pora
wyrobu – od maja do sierpnia
Liście
malin i jeżyny fałdowanej w proporcji 1 : 1; ważne, by były
młode, zdrowe i czyste, pozbawione np. śladów szkodników
Zebrane
w pogodne dni liście lekko zgnieść. Ułożyć warstwami na czystym
płótnie, skrapiając każdą warstwę wodą. Zawinąć
starannie, pozostawić w ciepłym miejscu na 2 – 3 dni. Po
rozwinięciu powinny być wewnątrz lekko wilgotne i wydzielać
różany zapach. Na tym etapie liście rozłożyć cienką
warstwą, wysuszyć dokładnie, pokruszone wsypać do szczelnego
pudełka. Zapach zniknie po wysuszeniu, pojawi się w trakcie
parzenia herbatki. Wspaniała, aromatyczna i witaminizująca herbata,
szczególnie na pory chłodu (rozgrzewa!).
Babka
lancetowata – syrop wykrztuśny
Pora
wyrobu – od maja do września
Liście
babki lancetowatej, woda, cukier – w identycznych proporcjach
wagowych (np. 100 g liści, 100 g cukru, 100 ml wody)
Świeże,
czyste liście bez plam i przebarwień opłukać, pokroić na
kawałki, dodać zimnej, przegotowanej wody. Zmiksować lub zemleć
przez maszynkę. Przecedzić i odcisnąć przez gęste płótno,
jeszcze przesączyć – np. przez watę. Do soku dodać cukier,
zagotować krótko. Zlać do małych buteleczek. Przechowywać
w chłodzie.
Owoce
orzecha jako konfitura
Pora
wyrobu – lipiec
0,3
kg zielonych, jeszcze miękkich owoców orzecha włoskiego, 0,5
l wody, 50 dkg cukru
Owoce
umyć, osuszyć, pokroić w plasterki. Zasypać 1/3 ilości cukru,
pozostawić na 5 – 8 godz. Z wody i reszty cukru ugotować syrop,
na wrzący wsypać owoce wraz w wytworzonym sokiem. Trzymać na małym
ogniu ok. pół godziny, odstawić. Podobnie postąpić jeszcze
dwu – trzykrotnie, w kolejne dni. Wodę uzupełniać na tyle, by
cukier nie osadzał się na ściankach naczynia. Uwaga! Sok z młodych
orzechów jest trwałym barwnikiem, naczynie po nim będzie
pociemniałe. Takie przebarwienie bardzo trudno
usunąć!
Gorącą
konfiturę przełożyć do małych słoiczków, zakręcić,
szybko ostudzić.
Owoc
borówki czarnej – surowy sok
Pora
wyrobu – czerwiec, lipiec
Dojrzałe
owoce czarnej jagody
Owoce
leśne zawierają ogromną ilość wartościowych składników,
ponieważ zaś czas ich zbioru jest stosunkowo krótki, warto
przygotować je do przechowania przez cały rok. Z czarnej jagody
można wyrabiać przetwory (konfitury, dżemy, soki słodkie), ale
jej najbardziej zbliżoną do naturalnej postać zachowamy w bardzo
prosty sposób. Owoce, najlepiej świeżo zebrane, przebrać,
odrzucić niedojrzałe, wybrać listki i inne zanieczyszczenia,
opłukać na sitach. Przygotować niewielkie, bardzo starannie
wyjałowione naczynia. Surowe owoce nasypać do ¾ wysokości,
zakręcić (zakorkować), wstawić do kąpieli wodnej. Ogrzewać
powoli do temp. 70 – 80’; owoce powinny puścić sok i pozostać
w całości. Powoli ostudzić. W taki sam sposób można
konserwować owoce poziomek, jeżyn, żurawiny, aronii, czarnego bzu,
a także wiśnie, czereśnie, porzeczki.
Takie
soki są świetnymi barwnikami spożywczymi.
Owoce
miękkie – susz
Pora
wyrobu – czerwiec – wrzesień
Miękkie
owoce leśne w postaci suszu stanowią cenny materiał zielarski. Ich
właściwości po wysuszeniu często ulegają spotęgowaniu.
Warunkiem jest wysoka jakość suszu.
Owoce
suszy się w podwyższonej temperaturze, do 50 – 60 minut. Muszą
być całkowicie zdrowe, jędrne i w pełni dojrzałe. Układać
cienką warstwą na blasze lub sitach, suszyć w ogrzewanej suszarni,
piekarniku lub na stygnącej
blasze. Uważać, by się nie przypaliły. Dobrze wysuszone stają
się zupełnie twarde, zachowując kolor i aromat. Przechowywać w
zamkniętych pudełkach.
Maliny
– sok
Pora
wyrobu – czerwiec, lipiec
Dojrzałe
maliny leśne lub z czystych upraw, cukier
Owoce
świeżo zebrane, najlepiej w suche dni, przebrać starannie, lekko
spłukać. Wsypywać do wyparzonych słojów, przesypując
cukrem. Średnio na 1 l owoców zużywa się ok. 60 dkg cukru.
Pozostawić w świetle, można na słońcu, aż puszczą sok, a
cukier się w nim rozpuści. Sok zlewać przez czyste sito do
niewielkich butelek lub słoiczków. Pozostałe owoce można
wykorzystać – na wino, dżem, galaretkę, można połączyć z
innymi owocami.
Maliny
– konfitura
Pora
wyrobu – czerwiec, lipiec
1
l malin, ¾ kg cukru, ¾ l wody
Na
konfitury owoce muszą być dojrzałe, jędrne, nie rozmiękłe.
Najlepiej świeżo zebrane. W płaskim rondelku zagotować syrop z
wody i cukru. Na wrzący wrzucić owoce. Nie mieszać! Potrząsać
garnkiem kilkakrotnie, utrzymując na małym ogniu ok. 1 godz.
Odstawić. Czynność powtórzyć jeszcze 2 – 3 razy, w
kolejnych dniach. Jeśli zbyt wiele wody wyparuje, uzupełnić do
początkowej objętości. Przekładać bardzo delikatnie do małych
słoiczków, powierzchnię polać kilkoma kroplami spirytusu,
zapalić, zaraz zakręcić. Nie wymagają już wówczas
pasteryzowania.
Porzeczka
czarna – sok
Pora
wyrobu – lipiec
Owoce
porzeczki, cukier
Do
wyrobu soku z owoców porzeczki najlepiej wykorzystać
sokownik. Z braku takowego sok przyrządzić na parze, wstawiając
garnek z owocami do większego z wodą, ogrzewać powoli, przerywając
kilkakrotnie. Przed rozpoczęciem ogrzewania owoce, obrane z szypułek
i opłukane, posypać cukrem tak, by je lekko przykrył. Nie mieszać!
Zebrany sok scedzić przez płótno, zlać do wyparzonych
słoików lub butelek. Identycznie, tylko z nieco większą
ilością cukru, przyrządza się sok z porzeczki czerwonej i
agrestu.
Soki
z porzeczek, oprócz walorów smakowych i leczniczych,
stanowią doskonałe barwniki spożywcze.
Porzeczka
czarna – syrop
Pora
wyrobu - lipiec
30
listków, 1 l owoców porzeczki, ¼ l wody, 0,5 kg
cukru
Syrop
z owoców i liści czarnej porzeczki jest dość mało znanym,
a doskonałym – i tanim – sposobem na zabezpieczenie organizmu
przed brakami witaminowymi i mineralnymi, szczególnie na
przednówku. Świetnie też uzupełnia diety oczyszczające.
Liście,
niewielkie, soczystozielone, bez plam, przebarwień i śladów
szkodników, zalać wrzątkiem, zagotować. Odstawić na 4 –
5 godz. W tym czasie przygotować sok z owoców, wykorzystując
połowę cukru. Liście odcedzić, wycisnąć, przesącz gotować z
resztą cukru na małym ogniu około pół godz. Połączyć z
sokiem, ogrzać do zawrzenia. Zlewać do niewielkich, szczelnych i
sterylnych naczyń.
Kwiat
dziewanny – syrop
Pora
wyrobu – lipiec, sierpień
0,5
l kwiatów dziewanny, 1 l wody, 70 dkg cukru, kwasek cytrynowy
lub sok z cytryny
Kwiaty
dziewanny zbiera się rano – w pełnym słońcu szybko zamykają
się i wysychają. Zebrane kwiaty rozsypać na białym podłożu na
15 – 20 minut, wsypać do garnka, zalać zimną wodą i bardzo
powoli doprowadzać do wrzenia. Odstawić pod przykryciem na 1 dobę.
Odcedzić, mocno wycisnąć przez płótno. Gotować z
dodatkiem cukru i ewentualnie odrobiny kwasu przez 1 – 2 godz, na
małym ogniu. Zlać do małych pojemników. Gotowy wyrób
powinien mieć piękny, intensywnie żółty kolor.
|